'Namminersornerunerup qitornai'

Januarip 15-ani atuakkanik atorniartarfimmiikkama atuagaq naammattoorpara, siornatigut atuarlugu aallartissimasaraluara, atuakkamili oqaluttuarineqartut taamani narrutsaatiginermik maanaannakkut unitsillugu naallugu atuanngitsoorsimasara. Naammattuugara tassaavoq Hjemmestyrets børn - årgang '79, Tine Bryld-imit atuakkiarineqartoq.

Taamani atuassallugu aallartereeraluarlugu narrutsaatigineranut pissutaavoq, inuusuttup allaatigineqartup siulliup inuunermini misigisimasai. Oqaluttuai sakkortugalugit taamani imminut oqarfigaanga: Nunami maani inooqatigut taama artornartigisunik atugaqarsimanerat pingaarnerutillugu allaatigineqarsimappat taava atuarnianngilara!

Taamalu Nunarput inuilu pillugit allamiunit allaatigineqartartut atuarnissaat soqutigisartigalugit sooq pinerpoq taamani narrutsappunga, immaqa inuusuttunnguup inuunermini misigisimasaminik oqaluttuarneratut atugaqarsimannginnissaa kissaatigigaluarnermik. Atuakkiortulli piviusut aallaaviginiarsimavai, inuit atugaat ajunngitsut, ajortut, artornartut, paquminartut, kanngunartut, neriunnerit, isumalluarnerit allarpassuillu.

Atuagaq nassaareriarakku taamani narrutsannera eqqaaqaara. Imminullu aperivunga: Sunarpiarmitaava taamani narrutsanninnut pissutaasimava? Misigisimavungali atuagaq maanna naallugu atuartariaqarlugu, paaserusunnaqaarmi Namminersornerullutik Oqartussat 1979-imi atuutsinneqalermata ukioq taanna Nunatsinni inunngortut ukiut tulliisa ingerlarnganni inuunerat qanoq ingerlasimanersoq.

Nukappissat niviarsissallu '79-sernisat arlalippaalussuit oqaloqatigineqarsimaneri atualeriarakkit, siornatigut atuakkamut narrutsassimanera pissutissaqarsimanngikkaluarpoq. Inuusuttunnguit oqaluttuartut ilaat oqimaalluinnartunik atugaqartarlutik peroriartorsimagaluartut, aamma ajunngilluinnartunik atugaqarlutik peroriartorsimasunik ilaqarput. Atuakkiortoq maannakkut paasilluarsinnaavara inuunermi nuanniitsut nuannersullu oqimaaqatigiissumik atuakkami ersersinniarsimammagit.

Inuusuttut oqaluttuaat soqutiginartorpassuummata, amerlanerpaat oqaaseqarfigissallugit ussernartorsiornaraluaqaaq, piffissarli ajornaqaaq. Inuusuttulli oqaloqatigineqartut eqqartuinerminni tamapajaamik tikittagaat nipangiutiinnarsinnaanngilara; tassalu Nunatsinni meeqqat atuarfiini atuartitaaneq aammalu ilinniagaqarnissaq kiisalu oqartarnitsitut 'qaffasissumik' ilinniagaqarnissaq.

Danskit allamiulluunniit inuusuttortaasa atuarfinni GU-nilu ilikkarsimasaannut sanilliullutik uagut inuusuttortatta Nunarput qimallugu ilinniagaqaleraangamik piginnaasakinnerusarnerat atuakkami sammineqangaatsiarpoq. Ingammik danskit tuluillu oqaasiinik ilikkanngitsoorsimanerit atuisinnaannginnerillu, ilinniarfinnut allanut ingerlaqqinnermi sanngeequtaallutik ilinniarnerup unitsiinnarneqartarneranut pissutaasarneri uteqqiattuarneqarput.

Pisortat piumasarisaannut naapertuuttumik - sapinngisamillu qaffasissunik - inuusuttut ilinniartarnissaat kissaatigineqarmat, inuunitsinni atuarnerup, ilinniarnerup, ilinniagaqarsimasuunissap inuiaqatigiinnilu sutulluunniit atorfissaqarnerup pingaaruteqassusia maannakkornit sukumiinerujussuarmik paasititsiniutigisariaqarpoq. Angerlarsimaffinni, meeqqerivinni, atuarfinni, ilinniarfinni allarpassuarnilu sammineqarnerusariaqarpoq.

Naatsumik ima oqaatigerusunneruvara: Paasinnittaaseq isiginnittaaserlu aalajangiisoralugit Nunatsinni ilinniarsimasuunissarput pingaaruteqarnerpaatut isigilertariaqarparput. Nalorningajappunga qanoq sukumiinerusumik nassuiaqqinniassanerlugu, unali isumagaara: Ilinniagaqarneq ilinniarsimasuunissarlu nunami maani kialuunniit inooqataasup ataqqinartutut isigilersinnaasariaqarpaa. Atuarfiit ilinniarfiillu ataqqisassatut isigineqalertariaqarput.

Oqaatsigut pigiinnarumallugit Nunatsinni ilungersortoqarsimaqaaq, allaammi immaqa ingasaallugu? Tupigisariaqarunanngilarlu '79-sernisat ilaat qallunaamik ataataqartut anaanaqartulluunniit kikkuussusertik paatsiveerusimaarutigisarsimammassuk. Ullumikkulli qularnanngiivissumik oqaatsigut nukittuumik inissisimapput naak pissutsit allanngorartarnerattut oqaatsit atugaasarneri aamma allanngoriartoraluartut. Qularutissaanngitsumilli najugaqarfinni amerlanerpaani oqaatsigut nukittuujupput ulluinnarnilu atugaanerpaallutik.

Nunalli allamiut oqaasiinik ilinniartarnissarput sapiissuseqarfiginerusariaqarparput, oqaatsinillu allanertanik ilikkarneq atuisinnaanngornerlu nalinginnaasutut pissusissamisuuginnartutullu isigilertariaqarparput. Allaammi tulluusimaarnartutut isigilertariaqarparput. Qaratsamut isertillugu oqartariaqalerpugut: Allamiut oqaasiinik atuisinnaalernissarput pinngitsoorsinnaanngilarput pingaaruteqarlunilu. Nunap ineriartorneranut iluaqutaassaaq, nunarsuup sinneranut ammariartuinnarnermik kinguneqassaaq.

Atuakkiap naalernerani meeqqat atuarfianni qallunaatoornermut ilinniartitsisarneq atuarakku, qiarusuinnaraluarpungaluunniit! Pakatsissutigaarami meerartagut inuusuttuarartagullu atuarnerup pingaaruteqassusianik paasinnilluarsimanngitsut tassani ersersinneqarmat. Atuarnissamut piumassuseqannginneq, soqutiginninnginneq namminissarsiornerlu atuartut akornanni sunniuteqarpallaarput ilikkagaqarnissamullu iluaqutaanngiivillutik.

Angajoqqaat, angajoqqaanngorlaat angajoqqaanngorumaartussallu tamarmik qanortornguna paasilissuk meeqqap atuartuunera ilinniartunngornissaalu meeqqamut tassunga siunissaanullu qanoq pingaaruteqartigisoq. Paasinnittaaseq isiginnittaaserlu qulaani taariikkakka aamma meeqqat atuarfiannut ilinniarfinnullu pingaartitsinermut naqissusertariaqarput, meeraqalernermiit atuartitaaneq ilinniartitaanerlu tamanit pingaarnerpaatut isigineqalertariaqarlutik.

Atuakkiami Nunatta namminersornerulersimanera sammineqarmat, namminersornerulernerup pinngulernerani suleqataalluarsimasoq ilusileeqataalluarsimasorlu Moses Olsen ilanngullugu allaatigitsiarneqarpoq. Atuakkiortup eqqaatsiarpaa Jonathan Motzfeldt, Lars Emil Johansen Moses Olsen-ilu pingajoqqatut taamanikkut suleqatigiissimanerat pillugu sooq atuakkiortoqarsimannginnersoq 'Atuakkiorfik'-mi sulisumut inuusuttumut apeqqutigisimallugu, taannalu aperisimasoq: 'Kikkut siunnerfigalugit?'

Paasilluarsinnaavara atuakkiortoq kissaammerluni nilliarusuummersimammat inuusuttup akissutaa kamaammiutigalugu. Ilumullimi tamassa Nunatta oqaluttuassartaani inuit pingaaruteqarsimasut suliaat atuaganngortissallugit pingaaruteqartut, kinguaariit pigisassaattut paasisassarsiorfigisinnaasaattullu inuiaqatigiinnit nammineerusukkaluttuinnartunit pigineqartariaqaraluartut. Inuiaqatigiit ineriartortut oqaluttuassartaannut tamakku pingaaruteqarluinnarput, pingaartumik ilinniartitaanermi sakkussat ilaattut atorluarneqarsinnaasut.